..کاربرد GIS در نفت و گاز..
علوم جغرافیایی و نقشه‌برداری از معدود رشته‌های علمی می‌باشد که تمامی انسان‌ها را در قلمرو خود جای می‌دهد
زیرا که همه به نوعی علاقه‌مند به شناخت محیط و منابع اطراف خویش و در جست‌وجوی بهره‌گیری مناسب از آنها می‌باشند و این شناخت به جز بررسی‌های جغرافیایی و نقشه یا مشاهده مستقیم و تجربه که آن هم مستلزم زمان زیاد و هزینه خواهد بود میسر نیست.
آثار به جای مانده (به صورت خط، علامت، کروکی و نقشه) بر روی دیوار غارها، پوست درختان، پوست حیوانات و یا روی خشت و گل پخته حاکی از آن است که تاریخ نقشه و علوم جغرافیایی قدمتی دارد به اندازه تاریخ زندگی بشر بر روی زمین. این به آن معناست که علوم نقشه‌برداری و جغرافیایی همراه با دیگر جنبه‌های زندگی بشر در طول تاریخ در حال پیشرفت بوده است. روند تدریجی پیشرفت علوم مذکور تا قرن 19 ادامه داشت و در آن تاریخ تعدادی از مهندسان نقشه‌بردار و جغرافیدانان با نگاهی نو و جدید به تهیه نقشه‌هایی حاوی اطلاعات بیشتر و مفیدتر برای مطالعات زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، خاک‌شناسی، زیست‌شناسی و کاربری زمین پرداختند. پیشرفت علوم کامپیوتر در قرن بیستم موجب شد تا تلاش مهندسان نقشه‌بردار و جغرافیدانان به نتیجه مطلوب برسد و حاصل آن ایجاد سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی شد. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) در اوایل دهه 1960 برای اولین بار در کانادا مطرح شد و از آن تاریخ به بعد روز به روز بر طرفداران آن افزوده شد و در دهه 80 جنبه جهانی پیدا کرد. امروزه در بیشتر کشورهای دنیا از GIS به طور گسترده در زمینه‌های مختلف استفاده می‌شود. سیستم اطلاعات جغرافیایی یک سیستم اطلاعاتی است که دادههای ورودی به آن، اطلاعات مکان مرجع می‌باشد، یعنی اطلاعاتی که به نوع وابسته و مربوط به مکان و محل می‌باشد. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی دارای سه قسمت مهم هستند: سخت‌افزار، نرم‌افزار و کادر فنی اجرایی سیستم. سخت‌افزار و نرم‌افزار توانایی سیستم را تعیین می‌نماید و معمولا هدف راهاندازی سیستم‌های GIS در انتخاب آنها نقش اول را دارد و سهولت کار و استفاده راحت و آسان در ارتباط با راهاندازی سیستم و ذخیره‌سازی اطلاعات، تجزیه و تحلیل و جست‌وجوی اطلاعات جغرافیایی و پشتیبانی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از نکات اولیه و موکدی است که همواره شرکت‌ها و متخصصان عرضه‌کننده GIS درباره آن صحبت می‌کنند. آنچه در موفقیت GIS اهمیت برجسته دارد کادر فنی و نیروی انسانی است که با سیستم کار می‌کند. یک سخت‌افزار و نرم‌افزار بسیار قوی بدون پشتیبانی کادر متبحر به کارآیی مطلوب نمی‌رسد. حدودا یک دهه است که از مطرح‌شدن GIS به صورت عملی در ایران می‌گذرد و این تکنولوژی در برخی از زمینه‌ها مانند نقشه‌برداری، معدن، زمین‌شناسی و برنامه‌ریزی‌های شهری وارد شده است و در سال‌های اخیر مدیران و متخصصان زیادی را در کشورمان به خود جذب کرده است. بیش از یک دهه است که کشورهای پیشرفته از تکنولوژی GIS در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیز استفاده می‌کنند. کاربرد GIS در صنعت نفت به قدری چشمگیر است که هر ساله در ایالت تگزاس آمریکا کنفرانس بین‌المللی کاربران GIS در صنعت نفت برگزار می‌گردد. GIS در مراحل و بخش‌های مختلف صنعت نفت از مراحل اکتشاف و استخراج تا مرحله فروش و تحویل محصولات نفتی و پتروشیمی به مشتریان به کار می‌رود. به عبارتی GIS هم در بخش‌های بالا دستی و هم پایین دستی صنعت نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به نمونه‌هایی عملی از کاربرد GIS در بخش‌های بالادستی و پایین دستی صنعت نفت اشاره شده است. اکتشاف و تولید در این بخش، GIS به ما امکان می‌دهد تا دادههای مختلف دریافتی از تصاویر ماهواره‌ای، فتوگرامتری هوایی، لرزه‌نگاری و زمین‌شناسی را با یکدیگر ادغام کنیم و به صورت لایه‌های اطلاعاتی (با امکان دسترسی آسان و به موقع) طبقه‌بندی نماییم. مسیریابی و تحویل برنامه‌ریزی برای سوخت رسانی به پمپ بنزین‌ها، ردیابی تانکرهای سوخت رسان در حال حرکت در جاده‌ها، تحلیل و بررسی روش‌ها و الگوهای تحویل، انتخاب بهترین مسیر بر اساس آدرس‌ها و شبکه راه‌ها از جمله مواردی هستند که با استفاده از GIS قادر به انجام آنها هستیم. مکان یابی برای احداث جایگاه‌های جدید سوخت رسانی GIS به ما کمک می‌کند تا بر اساس تراکم جمعیتی، موقعیت جغرافیایی جایگاه‌های سوخت رسانی فعلی، برنامه‌های توسعه منطقه‌ای و عوامل دیگر بهترین مکان برای احداث ایستگاه‌های جدید سوخت رسانی را انتخاب کنیم. برای ورود این تکنولوژی به صنعت نفت کشور ابتدا باید دانش اطلاعات جغرافیایی را در بین مدیران ارشد بخش فنی و مهندسی صنعت نفت کشور گسترش دهیم. سپس به طور دقیق به شناسایی نیازهای بخش نفت و گاز کشور به اطلاعات جغرافیایی بپردازیم تا متناسب با آن نیازها، از شرکت‌ها و متخصصان GIS معتبری که تجربه عملی در این زمینه دارند دعوت به همکاری نماییم. نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است این است که همچون تکنولوژی‌های دیگر، برای سازمان‌ها و شرکت‌ها کافی نیست که کامپیوتر و نرم‌افزاری را بخرند و یکی دو نفر علاقه‌مند را استخدام کنند یا آموزش دهند و سپس توقع موفقیت فوری از سیستم را داشته باشند. ابزار جدید را فقط وقتی می‌توان به طور موثر به کار برد که کاملا با وضعیت کار هماهنگ و جور باشد. برای انجام این کار به طریق صحیح، نه تنها سرمایه‌گذاری برای تهیه سخت افزار و نرم‌افزار لازم است بلکه آموزش مداوم کارمندان و مدیران برای کاربری تکنولوژی جدید در زمینه سازمانی مناسب نیز امری حیاتی به شمار می‌رود.
