refinaryrig
تنها ۴ روز و ۱۱ ساعت و ۲۹ دقیقه تا پایان تخفیفات نوروزی
افراد میهمان مجاز به دانلود فایل نمی باشند. اگر حساب کاربری دارید وارد شوید و مجدد تلاش کنید. در غیر این صورت ثبت نام کنید.
انصراف

کانی


۰ ۲۰۶۸ ۰ ۱۳۹۴/۰۵/۲۸ ۱۱:۵۵
کاني شناسي

کاني جسمي طبيعي با فرمول شيميايي کم و بيش مشخص، سيستم تبلور معين و خواص فيزيکي و نوراني مخصوص به خود مي باشد. به عبارت ديگر هرکاني علاوه بر داشتن ساختار دروني معين، از يک ترکيب شيميايي مشخص نيز برخوردار است که فقط در محدوده هاي معيني تغییر مي کند. بنابراين، هرکاني داراي خواص فيزيکي ويژه اي از قبيل شکل بلور، درجه سختي، رخ، وزن مخصوص، رنگ، جنس، رنگ خاکه و... است .
لازم به توضيح است که تعداد محدودي از مواد معدني موجود در طبيعت که بي شکل هستند و در واقع متبلور نمي شوند را شبه کاني مي نامند، نظير نفت و.... ضمنًا اصطلاح کاني را نبايد هرگز با سنگ اشتباه نمود زيرا که هريک از سنگهاي پوسته جامد زمين خود از اجتماع تعدادي از کانيهاي مختلف (کانيهاي سنگ ساز) به وجود آمده است . به عنوان مثال گرانيت سنگي است که در آن کانيهاي نظير کوارتز، فلدسپات، ميکا وکانيهاي فرعی ديگر همانند زيرکن و آپاتيت ديده مي شود.
البته در طبيعت بعضي سنگها وجود دارد که ماده تشکيل دهنده آن فقط از يک نوع کاني مي باشد، مثل سنگ مرمر خالص که منحصرًا از بلورهاي کاني کلسيت تشکيل شده است .
در اغلب کاني ها بيشتر خواص فيزيکي به نحو بارزي ثابت هستند و صرف نظر از قدمت يا محل تشکيل کاني در آن پديد مي آيند و در شناسايي کانيها نقش اساسي دارند. اما در بعضي ازکانيها اتمهاي عناصر خاصي در ساختمان بلورين کاني قابل جانشين شدن توسط اتمهاي اصلي هستند و از اين نظر به آجرهايي از جنسهاي مختلف شبيه بوده که اندازه هايي تقريبًا نزديک به هم دارند، بنابراين مي توانند بدون تغییر شکل دادن خارجي ديوار، در جاي همديگر قرار گيرند. به چنين جانشيني محلول - جامد يا ايزومورفيسم ميگويند. کاني که در حالت ايزومورفيسم به وجود مي آيد، داراي ساختمان بلورين ثابت است، اما ترکيب شيميايي آن محدوده معيني تغییرميکند و بعضي از خواص فيزيکي آن نيز قابل تغییر ميباشد.

 شناسايي و بررسي خصوصيات بلورها وکانيها

شکل بلور

شکل يک بلور در واقع انعکاسي از ساختمان دروني آن است و مي توان به کمک آن کانيهاي زيادي را شناسايي نمود. از جمله کانيهايي معمولي که شکل بلور در آنها وسيله تشخيص خوبي است. مي توان به کوارتز، هاليت، گرونا (گارنت )، فلوئوريت، پيريت، گا لن، آ مفيبول و پيروکسن اشاره نمود.

رخ (Cleavage) و نوع شکستگي

نيروهايي که در يک ساختمان بلورين اتمها را درکنار هم نگه مي دارند، لزوماً در همه جهات مساوي نيستند. اگر سطوح ضعف مشخصي در بلور وجود داشته باشد، کاني در امتداد اين سطوح بسيار آسانتر از سطوح ديگر ترک برمي دارد يا به طور مکرر مي شکند. سطحي که عمل شکستن در امتداد آن صورت ميگيرد به سطح رخ موسوم است . چنانچه در شکل زير نشان داده شده، بلورها ممکن است داراي يک، دو، سه، چهاريا شش رخ مشخص باشند (موقعيت صفحه ها، جهت رخ را نشان مي دهد).
 


در بعضي ازکانيها، اتمها در ساختمان بلورين چنان دقيق به هم بافته شده اندکه سطح شکست معيني را در بلور نمي توان يافت که بهتر از سطوح ديگر باشد، چنين کانيهايي رخ ندارد وگفته مي شودکه شکستگي آنها نامنظم است .

سختي

سختي هرکاني (بلور) که مقياسي از ميزان مقاومت آن در برابر سايش و خراشيدگي است. يکي ديگراز خواص کانيها مي باشد و به ساختمان دروني و قدرت پيوندهاي بين اتمي مربوط مي شود. فريدريش موهس کاني شناس آلماني، نوءي مقياس نسبي را ابداع نمود که الماس سخت ترين کاني شناخته شده درجه سختي ١٠ به آن تعلق گرفت . کانيهاي نرمتر به ترتيب در زيرالماس قرارگرفتند و کاني تالک به عنوان نرمترين کاني در جدول قرارگرفت. به طورکلي درجه سختي يک خاصيت فيزيکي قابل اعتماد مي باشد. به طوريکه اگر قرار باشد سختي مطلق هرکاني در نظرگرفته شود، در برابر سختي ١ براي تالک، کاني الماس درجه ٤٢ خواهد داشت .

چگالي

چگالي نسبت ميان جرم کاني بر جرم آب هم حجم آن است . اين خاصيت از جمله ثابت ترين خواص فيزيکي يک کاني محسوب ميکردد. چگالي يک کاني را مي توان از تقسيم کردن وزن آن در هوا بر وزن آب هم حجمش به دقت تعيين نمود.

رنگ

رنگ يکي از مشخص ترين خواص کانيها است و در مورد کانيهايي همانند کالن (خاکستري سربي )، آزوريت (آبي لاجوردي ) و اوليوين (سبز زيتوني )، بسيار شخص کننده مي باشد. سايرکانيها بسته به وجود ناخالصي، ميانبار
(Inclusion) و تفاوت در ترکيب، به رنگهاي مختلفي ديده مي شوند. رنگ را بايد در تشخيص کانيها در نظرگرفت اما هرگز به عنوان يک راهنماي مشخص کننده اصلي به کار برده نمي شود.

رنگ خاکه (Streak)

هنکامي که کاني به صورت پودر و خاکه در آورده شود، معموًلا رنگ خود را نسبت به حالت قطعه اي، بهتر نشان مي دهد. در آزمايشکاه رنگ خاکه را با محکم کشيدن کاني بر روي يک قطعه چيني بدون لعاب تعيين ميکنند. معموًلا رنگ خاکه کاني با رنگ نمونه دستي متفاوت است .

جلا (Laster )

جلوه کاني از نظر نوري که از آن منعکس مي شود، به خاصيت جلا معروف است که بيش از همه با واژه هاي جلاهاي فلزي (Metalic) و غير فلزي (Non Metalic) معرفي مي شوند. پيريت وکالن در سطوح تازه خود جلاي فلزي دارند. جلاي غيرفلزي اقسام مختلفي داردکه مهمترين آنها عبارتند از: شيشه اي، قوس قزحي (مرواريدي )، صمخي و ابريشمي و چرب .

استحکام (Tenacity)

ميزان مقاومتي که کاني در برابر شکسته شدن يا خراشيدن شدن از خود نشان مي دهد، معرف استحکام آن است .
از اين جهت کاني ها داراي يکي از خصوصيات ذيل مي باشند:
١- شکننده (Brittle) : اين نوع کاني ها به خردههاي زاويهدار تبديل ميشود (مانند کوارتز).
٢- چکش خوار (Malleable): داراي اين خاصيت را مي توان بدون شکسته شدن تغییر شکل داد و حتي به ورقههاي نازک تبديل نمود (مانند مس طبيعي ).
٣- قابل برش (Sectile): از اين نوع کاني ها به کمک چاقو مي توان تراشه هاي نازکي تهيه کرد (مانند تالک ).
٣- تابل انعطاف (Flexible) : اين نوع کاني ها خم مي شوند، اما بعد از آزاد شدن نيرو به شکل اوليه برنميگردد(مانند ژيپس ).
٥- الاستيک ( Elastic): اين نوع کانيها خم مي شود و بعد از آزاد شدن و برداشتن نيرو به شکل اوليه بر ميگردد (کانيهاي مانند بيوتيت و مسکوويت )

قابليت عبور دهي نور (شفافيت ) (Transparency)

طرز ءبور دادن نور توسط کاني، با يکي از واژه هاي زيرمشخص ميگردد:
١ شفاف (Transparent): اشياه از پشت کاني قابل ديدن هستند، مانند بعضي از انواع کوارتز، کلسيت و بيوتيت
٢- نيمه شفاف ( Translucent): کاني نور را به خوبي ءبور نمي دهد، بنابراين تصوير اشياء از پشت آن واضح نيست . مانند بعضي از اقسام ژيپس
٣- کدر (Opaque): در اين حالت نور حتي از لبه هاي نازک کاني ءبور نميکند. مانندکانيهاي ماگنتيت و پيريت .

واکنش در برابر اسيد کلريدريک

چنانجه اسيدکلريدريک سرد و رقيق بر روي کلسيت (CaCO3) ريخته شود، به شدت مي جوشد. به کمک اين آزمايش ساده مي توان کلسيت را از بيشترکانيهاي معمولي تشخيص داد. اسيدکلريدريک سرد و رقيق فقط وقتي برکاني دولوميت 2(CO3)Ca,Mg کاني مشابه کلسيت، مؤثر است به شرطي که اين کاني به صورت پودر باشد.

siavash
عضو عادی

به اشتراک بگذارید
برای ارسال نظر باید ثبت نام کنید یا به حساب خود وارد شوید.

19558
0