Microbial Enhanced Oil Recovery (MEOR) یک فرایند بیولوژیکی است که برای افزایش بازیابی نفت از مخازن نفتی استفاده می شود. در این فرایند، با استفاده از باکتری ها یا میکروارگانیسم های دیگر، شرایطی فراهم می شود که باعث افزایش تخلیه نفت از سنگ مخزن و کاهش ویسکوزیته نفت می شود.
در MEOR، باکتری ها برای رشد و زنده ماندن به مواد غذایی نیاز دارند که در بستر مخزن نفتی موجود هستند. باکتری ها در مخزن نفتی رشد کرده و مواد شیمیایی را ترشح می کنند که می تواند ویژگی های نفتی را تغییر دهد. برای مثال، باکتری ها می توانند مواد شیمیایی را ترشح کنند که باعث کاهش ویسکوزیته نفت شود و نفت را به سمت چاه حرکت دهد.
استفاده از MEOR می تواند به افزایش بازیابی نفت، کاهش هزینه های بهره برداری و کاهش آثار زیان برای محیط زیست کمک کند. با این حال، برای اجرای این فرایند، شرایطی مانند دمای مخزن، pH و ترکیبات شیمیایی در مخزن باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین، برای استفاده از MEOR باید بررسی های محیط زیستی لازم را انجام داد تا از اثرات زیان برای محیط زیست جلوگیری شود.
شرایط مخزن برای اجرای MEOR
شرایط مخزن برای اجرای MEOR بسیار مهم هستند و باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند. برای این منظور، باید به عوامل زیر توجه کرد:
۱. دمای مخزن: دمای مخزن باید در محدوده‌ای باشد که بتوان باکتری های مورد نظر را در آن رشد داد. برای مثال، باکتری هایی که در MEOR استفاده می شوند برای رشد و زنده ماندن به دمای بالایی نیاز دارند. لذا دمای مخزن باید بالای ۵۰ درجه سانتیگراد باشد.
۲. pH: pH مخزن باید در محدوده مناسب باشد تا باکتری ها بتوانند رشد کنند. برای مثال، برای بسیاری از باکتری های MEOR، pH باید در محدوده ۶-۸ باشد.
۳. ترکیبات شیمیایی: ترکیبات شیمیایی موجود در مخزن می توانند بر روی رشد باکتری ها و عملکرد MEOR تأثیر بگذارند. برای مثال، برخی از ترکیبات شیمیایی موجود در مخزن می توانند باعث کاهش عملکرد باکتری ها شوند.
۴. نوع سنگ مخزن: مشخصات سنگ مخزن نیز می تواند بر عملکرد MEOR تأثیر بگذارد. برای مثال، در صورتی که سنگ مخزن خاکستری و متخلخل باشد، باکتری ها می توانند بهتر در آن رشد کنند و عملکرد بهتری داشته باشند.
بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR می‌تواند با انجام مطالعات مختلف صورت گیرد، در زیر روش‌هایی برای بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR آورده شده است:
۱. آزمایشات لابراتوری: آزمایشات لابراتوری می‌تواند برای بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR مفید باشد. در این آزمایشات باکتری‌های مورد استفاده در MEOR در شرایط مخزن شبیه‌سازی می‌شود و عملکرد آن‌ها در شرایط مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۲. تحلیل‌های شیمیایی: تحلیل شیمیایی نمونه‌های گرفته شده از مخزن می‌تواند برای بررسی شرایط مخزن مفید باشد. این تحلیل‌ها می‌توانند شامل اندازه‌گیری pH، نمونه‌گیری برای تعیین ترکیبات شیمیایی، سنجش دما و میزان نفت موجود در مخزن باشد.
۳. مدل‌سازی: مدل‌سازی مخزن می‌تواند برای بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR مفید باشد. در این روش، با استفاده از نرم‌افزارهای مدل‌سازی مخزن، شرایط مخزن شبیه‌سازی می‌شود و عملکرد MEOR در شرایط مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.
روش‌های دیگری نیز برای بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR وجود دارد. در زیر به برخی از این روش‌ها اشاره خواهم کرد:
۱. آزمایش‌های انتخابی: در این روش، باکتری‌های مختلفی به منظور انتخاب یک باکتری مناسب برای اجرای MEOR در مخزن، تست می‌شوند. در این آزمایش‌ها، باکتری‌ها در شرایط مخزن شبیه‌سازی شده رشد می‌کنند و عملکرد آن‌ها در شرایط مختلف بررسی می‌شود.
۲. تزریق مواد شیمیایی: در این روش، مواد شیمیایی مختلفی به منظور افزایش بازیابی نفت از مخازن نفتی تزریق می‌شود. عملکرد این مواد شیمیایی در شرایط مخزن و باکتری‌های موجود مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۳. استفاده از روش‌های تصویربرداری: روش‌های تصویربرداری مانند پتروفیزیکی و تصویربرداری سه‌بعدی می‌توانند برای بررسی شرایط مخزن برای اجرای MEOR مفید باشند. در این روش‌ها، ساختار مخزن و میزان نفت باقی‌مانده در مخزن تصویربرداری می‌شوند.
۴. اندازه‌گیری عملکرد مخزن: در این روش، با انجام آزمایش‌های تزریق و تخلیه در مخزن، عملکرد مخزن در شرایط مختلف بررسی می‌شود. این روش می‌تواند برای بررسی عملکرد MEOR و تأثیر آن بر روی بازیابی نفت مفید باشد.
روش‌های تزریق مواد شیمیایی در MEOR
در زیر به برخی از این روش‌ها اشاره خواهم کرد:
۱. تزریق سطحی: در این روش، مواد شیمیایی به‌صورت مستقیم بر روی سطح مخزن تزریق می‌شود. این روش برای افزایش تماس مواد شیمیایی با نفت و کاهش ویسکوزیته نفت مفید است.
۲. تزریق ترکیبی: در این روش، مواد شیمیایی و باکتری‌های MEOR به صورت ترکیبی تزریق می‌شوند. این روش برای افزایش بازیابی نفت و کاهش ویسکوزیته نفت مفید است.
۳. تزریق مواد شیمیایی در محلول آبی: در این روش، مواد شیمیایی در محلول آبی به مخزن تزریق می‌شوند. این روش برای کاهش ویسکوزیته نفت مفید است.
۴. تزریق میکروبیال: در این روش، باکتری‌های MEOR به صورت تزریق میکروبیال به مخزن تزریق می‌شوند. این روش برای افزایش بازیابی نفت و کاهش ویسکوزیته نفت مفید است.
۵. تزریق مواد شیمیایی در محلول آلکالی: در این روش، مواد شیمیایی در محلول آلکالی به مخزن تزریق می‌شوند. این روش برای کاهش تنش سطحی و ویسکوزیته نفت مفید است.
