تعریف EOR
EOR مخفف عبارت "Enhanced Oil Recovery" است که به ترجمه‌ی فارسی آن "بهبود برداشت نفت" می‌شود. این عبارت برای توصیف روش‌هایی استفاده می‌شود که با استفاده از تزریق عاملی به مخزن نفتی، خواص مخزن و یا نفت را تغییر داده و فرآیند استخراج نفت را بهبود می‌بخشند. این روش‌ها به منظور افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع نفتی استفاده می‌شوند.
تعریف IOR
IOR مخفف عبارت "Improved Oil Recovery" است که به ترجمه‌ی فارسی آن "بهبود استخراج نفت" می‌شود. این عبارت برای توصیف روش‌هایی استفاده می‌شود که با استفاده از تزریق عاملی به مخزن نفتی، خواص نفت و یا مخزن را بهبود بخشیده و فرآیند استخراج نفت را بهبود می‌بخشند. این روش‌ها به منظور افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع نفتی استفاده می‌شوند. در این روش‌ها، عامل تزریق شده تلاش می‌کند با بهبود ویژگی‌های خاص نفت یا مخزن، فرآیند جداسازی نفت با مخزن را بهبود بخشد.
تفاوت EOR با IOR
EOR و IOR هر دو به معنای تزریق عاملی به مخزن نفتی است که باعث افزایش استخراج نفت می‌شود، اما این دو روش تزریق در برخی جنبه‌ها از هم متفاوت هستند.
EOR به Enhanced Oil Recovery که به تزریق عاملی با هدف تغییر خواص مخزن و یا نفت جهت ارتقای فرآیند استخراج نفت گفته می‌شود. این عامل اغلب یک مایع، گاز و یا ترکیبی از آن‌ها است که به مخزن تزریق می‌شود و خواص مخزن یا نفت را تغییر می‌دهد. این تغییرات می‌تواند افزایش دهنده فشار مخزن، کاهنده ویسکوزیته نفت، افزایش دهنده تراوایی مخزن و یا تغییر دهنده خواص سطحی مخزن باشد.
از سوی دیگر، IOR به Improved Oil Recovery که به تزریق عاملی برای بهبود و افزایش فرآیند استخراج نفت از مخزن گفته می‌شود. در این روش، عامل تزریق شده تلاش می‌کند با بهبود ویژگی های خاص نفت یا مخزن، فرآیند جداسازی نفت با مخزن را بهبود ببخشد. مانند تزریق سطحی، تزریق آب گرم یا تزریق مواد شیمیایی برای کاهش تنش سطحی نفت.
به طور کلی، هر دو روش EOR و IOR به منظور بهبود فرآیند استخراج نفت و افزایش بهره‌وری از مخزن استفاده می‌شوند، اما روش‌های مختلفی را برای این هدف به کار می‌برند.
ویژگی های EOR و IOR
EOR و IOR هر دو دارای ویژگی‌هایی هستند که آن‌ها را به عنوان روش‌های بهبود برداشت و استخراج نفت مورد استفاده قرار می‌دهند. برخی از ویژگی‌های مشترک این دو روش عبارتند از:
1- افزایش بهره‌وری: استفاده از روش‌های EOR و IOR باعث افزایش بهره‌وری در استخراج نفت می‌شود. در واقع، این روش‌ها بهبود برداشت نفت را فراهم می‌کنند و در نتیجه، میزان استخراج نفت از مخزن افزایش می‌یابد.
2- کاهش هزینه‌ها: روش‌های EOR و IOR معمولاً با هزینه‌های کمتری نسبت به روش‌های سنتی استخراج نفت همراه هستند. به عنوان مثال، استفاده از تزریق گاز به جای تزریق آب می‌تواند هزینه‌های استخراج نفت را کاهش دهد.
3- استفاده بهینه از منابع: استفاده از روش‌های EOR و IOR بهینه‌سازی استفاده از منابع نفتی است. این روش‌ها به علت بهبود برداشت نفت، میزان نفت قابل استخراج از مخزن را افزایش می‌دهند و در نتیجه، کمک به بهره‌وری بیشتر از منابع نفتی می‌کنند.
4- کاهش آلودگی محیط زیست: استفاده از روش‌های EOR و IOR معمولاً به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند. به عنوان مثال، تزریق گاز به جای آب می‌تواند باعث کاهش میزان آلودگی آب زیرزمینی شود.
به طور کلی، EOR و IOR دارای ویژگی‌هایی هستند که استفاده از آن‌ها می‌تواند به بهبود برداشت و استخراج نفت، کاهش هزینه‌ها، بهره‌وری بیشتر از منابع نفتی و کاهش آلودگی محیط زیست کمک کند.
استفاده از روش‌های EOR و IOR در کشور ما به دلیل وجود مخازن نفتی با خواص مختلف و متنوع، به صورت محدود و در برخی از مخازن انجام شده است. در حالی که بهبود برداشت و استخراج نفت با استفاده از روش‌های EOR و IOR می‌تواند به بهره‌وری بیشتر و کاهش هزینه‌ها در بخش نفت منجر شود، اما به دلیل هزینه بالای این روش‌ها و نیاز به مطالعات زیاد قبل از اجرای آن‌ها، استفاده از آن‌ها در کشور ما محدود می‌باشد.
اما در چند سال اخیر، پروژه‌هایی در جهت استفاده از روش‌های EOR و IOR در برخی از مخازن نفتی کشور انجام شده است. به عنوان مثال، در میدان نفتی آزادگان، به منظور بهبود برداشت نفت، از روش تزریق گاز برای EOR استفاده شده است. همچنین در میدان نفتی سرخپوش، از روش‌های IOR مانند تزریق آب گرم برای بهبود ویژگی‌های نفت و کاهش تنش سطحی نفت استفاده شده است.
بنابراین، استفاده از روش‌های EOR و IOR در کشور ما در حال توسعه است و برای بهبود برداشت و استخراج نفت و همچنین بهره‌وری بیشتر از منابع نفتی، می‌تواند مفید باشد.
