ازدیاد برداشت ثانویه یا EOR (Enhanced Oil Recovery) در مخازن نفتی به مجموعه‌ای از روش‌ها گفته می‌شود که به منظور افزایش برداشت نفت از مخازن نفتی بکار می‌روند. در این روش‌ها، از تزریق مواد مختلف به مخازن نفتی برای افزایش و نگهداری فشار و بهبود روانی نفت استفاده می‌شود.
یکی از روش‌های EOR تزریق آب به مخزن است. در این روش، آب تحت فشار بالا به مخزن وارد شده و باعث افزایش فشار مخزن می‌شود. این فشار از طریق سوراخ‌های موجود در مخزن، نفت را به سمت سوراخ‌های تولیدی دیگر هدایت می‌کند و برداشت نفت را افزایش می‌دهد.
روش دیگری که در EOR استفاده می‌شود، تزریق گاز غیر امتزاجی مانند دی اکسید کربن یا متان است. در این روش، گاز تحت فشار بالا به مخزن تزریق می‌شود و باعث افزایش فشار می‌شود. این فشار همچنین به افزایش برداشت نفت از مخزن کمک می‌کند.
هدف این روش‌ها بهبود عملکرد مخزن و افزایش برداشت نفت می‌باشد. با افزایش برداشت نفت، میزان تولید و درآمد شرکت‌های نفتی نیز افزایش می‌یابد.
علاوه بر آب و گاز غیر امتزاجی، می‌توان از مواد دیگری نیز برای EOR استفاده کرد. در ادامه به برخی از این مواد اشاره می‌کنم:
1. تزریق پلیمر: در این روش، پلیمرهای خاصی به مخزن تزریق می‌شوند که باعث افزایش ویسکوزیته نفت می‌شوند و برداشت نفت را افزایش می‌دهند.
2. تزریق سورفکتانت: سورفکتانت‌ها موادی هستند که توانایی کاهش سطح ویژه پوسته‌های نفتی را دارند و برای کاهش تنش سطحی بین آب و نفت استفاده می‌شوند. این مواد باعث افزایش تماس نفت و آب می‌شوند و برداشت نفت را افزایش می‌دهند.
3. تزریق گاز طبیعی: گاز طبیعی مانند متان به عنوان یک گاز قابل تزریق، در برخی موارد برای EOR استفاده می‌شود. این گاز باعث افزایش فشار مخزن و کاهش ویسکوزیته نفت می‌شود و برداشت نفت را افزایش می‌دهد.
4. تزریق میکروبی: در این روش، میکروب‌های خاصی به مخزن تزریق می‌شوند که باعث کاهش ویسکوزیته نفت و کاهش تنش سطحی بین آب و نفت می‌شوند. این مواد باعث افزایش برداشت نفت می‌شوند.
هر یک از این روش‌ها به شرایط مخزن و نوع نفت وابسته است و برای هر مخزن باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
هر یک از روش‌های EOR برای هر نوع مخزن و نوع نفت مناسب نیستند. هر مخزن دارای خصوصیات منحصر به فردی است که بر اساس آن، بهترین روش EOR برای آن مخزن مشخص می‌شود.
برای مثال، در مخازنی که نفت در آن‌ها دارای ویسکوزیته بالاست، روش تزریق پلیمر ممکن است بهترین گزینه باشد زیرا پلیمر‌ها باعث کاهش ویسکوزیته نفت می‌شوند و برداشت نفت را افزایش می‌دهند. اما در مخازنی که نفت آن‌ها دارای ویسکوزیته پایینی است، روش تزریق گاز ممکن است بهترین گزینه باشد، زیرا گاز باعث کاهش تنش سطحی بین آب و نفت می‌شود و برداشت نفت را افزایش می‌دهد.
بنابراین، برای انتخاب بهترین روش EOR برای هر مخزن، باید خصوصیات مخزن و نوع نفت را به دقت بررسی کرده و پس از ارزیابی همه گزینه‌ها، روشی که بیشترین بهره را از نظر افزایش برداشت نفت و بهره‌وری می‌تواند به دست آورد، انتخاب شود.
روش‌های EOR برای مخازن نفتی با عمق‌های مختلف متفاوت هستند. عمق مخزن، عواملی مانند دما، فشار و ترکیب شیمیایی نفت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بنابراین روش‌های EOR برای مخازن با عمق‌های مختلف متفاوت هستند.
برای مثال، در مخازن نفتی با عمق کمتر، می‌توان از روش تزریق آب استفاده کرد. در این مخازن، دما و فشار پایین‌تری وجود دارد و آب به راحتی در مخزن جریان پیدا می‌کند و می‌تواند به طور موثری به بالا برداشت نفت را افزایش دهد.
از طرف دیگر، در مخازن با عمق بیشتر، ممکن است برای EOR از روش‌های پیچیده‌تری مانند تزریق گاز طبیعی یا تزریق پلیمر استفاده شود. این مخازن دارای شرایط فشار و دمای بیشتری هستند و برای تزریق گاز طبیعی یا پلیمر، شرایط خاصی باید در مخزن فراهم شود.
بنابراین، برای انتخاب بهترین روش EOR برای هر مخزن، باید ابتدا خصوصیات مخزن را شناخته و سپس بر اساس آن، بهترین روش EOR را انتخاب کرد.
روش‌های EOR برای مخازن نفتی با ترکیب شیمیایی متفاوت نفت متفاوت هستند. ترکیب شیمیایی نفت شامل نسبت‌های مختلف هیدروکربن‌ها و مواد افزودنی مختلف است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روش‌های EOR داشته باشد.
برای مثال، در مخازنی که نفت آن‌ها دارای ویسکوزیته بالاست، روش تزریق پلیمر ممکن است بهترین گزینه باشد زیرا پلیمر‌ها باعث کاهش ویسکوزیته نفت می‌شوند و برداشت نفت را افزایش می‌دهند. اما در مخازنی که نفت آن‌ها دارای ویسکوزیته پایینی است، روش تزریق گاز ممکن است بهترین گزینه باشد، زیرا گاز باعث کاهش تنش سطحی بین آب و نفت می‌شود و برداشت نفت را افزایش می‌دهد.
بنابراین، برای انتخاب بهترین روش EOR برای هر مخزن، باید خصوصیات مخزن و ترکیب شیمیایی نفت را به دقت بررسی کرده و پس از ارزیابی همه گزینه‌ها، روشی که بیشترین بهره را از نظر افزایش برداشت نفت و بهره‌وری می‌تواند به دست آورد، انتخاب شود.
